Historia
Małopolska Uczelnia Państwowa im. rtm. W. Pileckiego w Oświęcimiu rozpoczęła swoją działalność 1 lipca 2005 roku jako Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Oświęcimiu (PWSZ). Jej utworzenie było wspólną inicjatywą władz samorządowych powiatu oświęcimskiego, województwa małopolskiego i miasta Oświęcim. Patronat nad oświęcimską Uczelnią Wyższą objął Uniwersytet Jagielloński.
W 2005 roku Związek Gmin i Powiatów Małopolski wyróżnił Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Oświęcimiu nadając jej tytuł „Lider 2005” – najlepsze przedsięwzięcie w Małopolsce w 2005 roku. Od 2019 roku na mocy Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekształciła się w Małopolską Uczelnię Państwową im. rtm. W. Pileckiego w Oświęcimiu.
Patron
Od 2010 roku Małopolska Uczelnia Państwowa, zwana wcześniej Państwową Wyższą Szkołą Zawodową, jako pierwsza polska uczelnia wyższa nosi imię Rotmistrza Witolda Pileckiego.
W szerokim gronie osób wspierających tę inicjatywę znaleźli się syn i córka rotmistrza – Andrzej Pilecki i Zofia Pilecka-Optułowicz, Posłowie Ziemi Oświęcimskiej, Starosta Oświęcimski, Prezydent Miasta, Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, a także Samorząd Studentów ówczesnego PWSZ.
Studenci w oświadczeniu popierającym ideę nazwania uczelni imieniem Witolda Pileckiego napisali, że: w dobie XXI wieku należy położyć nacisk na wartości, które powinny tworzyć podstawę moralną każdego człowieka. (…) Nadanie imienia rtm. W. Pileckiego Małopolskiej Uczelni Państwowej w Oświęcimiu przyczyni się do rozsławienia postaci wybitnego patrioty, jakim był Witold Pilecki. (…) Stworzy możliwość do promowania ponadczasowych wartości, które powinny cechować osoby związane z naszą uczelnią, aby w ten sposób głosić żywą lekcję honoru.
W 2018 roku, na dziedzińcu oświęcimskiej Uczelni, z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości, 78. rocznicy przywiezienia Witolda Pileckiego do nazistowskiego obozu zagłady KL Auschwitz oraz 75. rocznicy ucieczki Rotmistrza z Auschwitz odsłonięty został pomnik patrona Uczelni, który znajduję się na dziedzińcu oświęcimskiej Alma Mater pomiędzy budynkami.
W uroczystości odsłonięcia pomnika udział wzięła córka rtm. Pileckiego Pani Zofia Pilecka – Optułowicz.
Witold Pilecki (1901-1948)
W panteonie polskich bohaterów narodowych rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu przypada miejsce szczególne. Ten wzór patrioty, wierności idei, heroizmu i niezłomności jest symbolem ofiary dwóch totalitaryzmów: nazistowskiego i sowieckiego oraz komunistycznego bezprawia. Ucieleśnia najwspanialsze cnoty Drugiej Rzeczypospolitej. Jego dewiza życiowa brzmiała Bóg – Honor – Ojczyzna: pozostał jej wierny do końca. Oblicze duchowe Witolda Pileckiego ukształtowało wojsko – większość jego życia to służba żołnierska, w niej widział swoje powołanie, traktował ją jako obowiązek wobec Ojczyzny. W 1918 r. w szeregach Samoobrony Wileńskiej walczył o wyzwolenie Wilna spod okupacji niemieckiej, a następnie bronił miasta przed bolszewikami. W 1920 roku wobec zagrożenia bolszewickiego zaciągnął się do wojska: walczył w obronie kresowych miast, m.in. Grodna. Jego kawaleryjski oddział bronił Warszawy, walczył m.in. pod Płockiem i Mławą.
W Drugiej Rzeczypospolitej W. Pilecki prowadził aktywne życie, administrował rodzinnym majątkiem, udzielał się społecznie, pisał wiersze, malował, lecz tęsknota za wojskiem sprawiała, że corocznie brał udział w ćwiczeniach rezerwy. W 1926 r. otrzymał stopień podporucznika rezerwy.
Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej Pilecki został zmobilizowany i podczas kampanii wrześniowej jako podporucznik dowodził szwadronem kawalerii ułanów. Po zakończeniu kampanii wrześniowej, w październiku 1939 r. przedostał się do Warszawy i współtworzył konspiracyjną organizację – Tajną Armię Polską, która następnie weszła w skład Związku Walki Zbrojnej, późniejszej Armii Krajowej. Latem 1940 r. Witold Pilecki, w uzgodnieniu ze swoimi przełożonymi, podjął się misji przedostania do obozu KL Auschwitz, by zbierać informacje o popełnianych tam zbrodniach. Dał się ująć podczas łapanki na Żoliborzu i w obozie pod przybranym nazwiskiem Tomasz Serafiński, otrzymał numer 4859. W KL Auschwitz obserwował bezmiar ludzkich tragedii, prześladowań, tortur. Zorganizował siatkę konspiracyjną oraz regularnie słał raporty do Komendy Głównej Armii Krajowej, dzięki którym świat dowiadywał się o okrucieństwach nazistów i ich polityce wobec podbitych państw i narodów. Po 947 dniach pobytu w obozie zdecydował się na ucieczkę, chcąc jako naoczny świadek przekazać prawdę o KL Auschwitz. Za swój bohaterski czyn został awansowany do stopnia rotmistrza kawalerii.
W okupowanej Warszawie W. Pilecki był niezwykle aktywny w konspiracji. Biorąc udział w Powstaniu Warszawskim dowodził „Redutą Witolda”, jedną z najdłużej bronionych rubieży powstańców. Po upadku powstania przez obozy w Ożarowie i Lamsdorf znalazł się w oflagu w Murnau, gdzie zastał Go koniec wojny. Z oflagu wyjechał do Włoch, do II Korpusu Polskiego, lecz w wyniku rozmów z gen. Władysławem Andersem zdecydował się na powrót do Polski. Miał za zadanie zorganizować siatkę konspiracyjną, której głównym celem było zbieranie informacji o sytuacji w Polsce.
Znalazł się w Warszawie 8 grudnia 1945 r. Dzięki umiejętnościom organizacyjnym udało Mu się stworzyć rozbudowaną siatkę współpracowników. Zbierał i przesyłał informacje o zniewoleniu Polski, działalności i terrorze sowieckiego NKWD i polskich urzędów bezpieczeństwa publicznego, o zwalczaniu podziemia niepodległościowego. 8 maja 1947 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Poddano Go okrutnemu śledztwu. W wyniku sfingowanego procesu został skazany na śmierć, a wyrok wykonano 25 maja 1948 r. Nie wiadomo, gdzie pochowano zwłoki bohatera.
W zniewolonej Polsce starano się z premedytacją wymazywać dobre imię i cześć rotmistrza Witolda Pileckiego. Dopiero po upadku systemu komunistycznego zaczęto przywracać pamięć o bohaterskim rotmistrzu. W 1990 r. zbrodniczy wyrok z 1948 r. anulowano, a w 1995 r. „ochotnik do Auschwitz” został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, zaś w 2006 r. Orderem Orła Białego.
Budynki
Małopolska Uczelnia Państwowa im. rtm. W. Pileckiego w Oświęcimiu dysponuje trzema nowoczesnymi budynkami mieszczącymi się na terenie historycznego, byłego Polskiego Monopolu Tytoniowego.
Collegium Primum
Jako pierwszy zaadaptowany do użytku został budynek Collegium Primum, w którym w czasie II wojny światowej 14 czerwca 1940 roku osadzony został I transport więźniów do KL Auschwitz. Znalazło się w nim 728 Polaków z więzienia w Tarnowie, a dzień ich przywiezienia uważa się za początek funkcjonowania obozu. By upamiętnić te tragiczne wydarzenia, na budynku tym, umieszczona została tablica pamiątkowa, a w korytarzach pojawiła się ekspozycja stała ilustrująca losy więźniów I transportu do KL Auschwitz. Ponadto każdego roku, 14 czerwca przy wspomnianej tablicy, odbywają się uroczystość z udziałem byłych więźniów.
Collegium sub Horologio
W 2010 roku do użytku został oddany drugi budynek – Collegium sub Horologio.
Podczas adaptacji budynku, 20 kwietnia 2009 roku pracownicy prowadzący prace wyburzeniowe odkryli w ścianie niecodzienne znalezisko – butelkę, a w niej zwinięty w rulon kawałek papieru.
W zakorkowanej butelce, którą zabetonowano w ścianie schronu przeciwlotniczego znajdującego się podczas wojny w pomieszczeniach piwnicznych remontowanego budynku umieszczono najprawdopodobniej fragment papierowego worka na cement, na którym znajdowały się wypisane ołówkiem nazwiska siedmiu więźniów KL Auschwitz. Więźniowie Ci jesienią 1944 roku budowali schron przeciwlotniczy w budynku magazynu SS – obecnie należącym do MUP. Wszyscy więźniowie byli w wieku od 18-20 lat, wśród nich sześciu było narodowości polskiej i jeden francuskiej.
Poniżej przedstawiamy treść kartki (z zachowaniem pisowni oryginalnej).
„Obóz koncentracyjny Oświęcim dnia 20.IX.44. Wszyscy w wieku od 18 do 20 lat”.
Schron przeciwlotniczy dla obsługi T.W.L.
Budowali go więźniowie:
N º 121313 Jankowiak Bronisław z Poznania
| | 130208 Dubla Stanisław z Łaskowic pow. Tarnów
| | 131491 Jasik Jan z pod Radomia
| | 145664 Sobczak Wacław z pod Konina
| | 151090 Czekalski Karol z Łodzi
| | 157582 Białobrzeski Waldemar z Ostrołęki
| | A 12063 Veissid Albert z Lyon (Francja)
W dniu 6 maja 2009 roku na terenie oświęcimskiej Alma Mater, odbyła się uroczystość przekazania Dyrekcji Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau odnalezionego dokumentu. W uroczystości przekazania uczestniczył jeden z autorów listu – Pan Wacław Sobczak (nr obozowy 145664). Parę miesięcy później MUP w Oświęcimiu odwiedził drugi z żyjących autorów kartki – Albert Veissid z Francji (nr obozowy A 12063).
Wierna kopia odnalezionego listu wraz z fragmentem muru, w którym go ukryto została wyeksponowana w miejscu odnalezienia. Ponadto znajduje się tam również pamiątkowa tablica.
W budynku Collegium sub Horologio mieści się również Aula im. K. Piechowskiego.
Kazimierz Piechowski – pochodzi z rodu szlacheckiego Piechowskich herbu Leliwa z Piechowic pod Kościerzyną. Przedwojenny harcerz, więzień KL Auschwitz – Birkenau (nr 918), uczestnik brawurowej ucieczki z obozu, żołnierz armii Krajowej, skazany w Polsce Ludowej za akowską przeszłość na siedem lat więzienia. Bohater filmu pt. „Uciekinier”, autor książki „Byłem numerem”.
Gdy tutaj jestem, za każdym razem słyszę krzyki esesmanów i ujadanie psów. Bolesne wspomnienia powracają, ale chce tu przyjeżdżać i tu przebywać. Cieszę się niezmiernie, że w budynkach, które były moim więzieniem, moim piekłem, w których pracowałem i z których rozpoczęła się moja ucieczka do wolności – mieści się ta wspaniała i ważna dla mnie Uczelnia
Warto również wspomnieć, że 25 maja 2020 roku, w czasie Święta Uczelni, w budynku tym odsłonięta została przygotowana przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich wystawa byłego więźnia obozu KL Auschwitz, malarza, grafika, ilustratora Pana Mieczysława Kościelniaka, który potajemnie w czasie pobytu w obozie namalował 300 rysunków dokumentujących życie codzienne w więźniów.
Collegium Inventorum
W 2023 roku do użytku oddany został trzeci, największy budynek Uczelni – Collegium Inventorum, w którym powstało m.in. Centrum Inżynieryjne i Medyczne, salka fitness, nowoczesna biblioteka, a także nowoczesne sale kształcenia praktycznego, wykładowe.
